Çöküşten Umuda
Başlığın zıtlığı dikkatinizi çekmiş olmalı. Umut ve Çöküş. İkisi de birbirinden uzak iki terim. Pandemi sonrası yaşanan çöküş ve umutsuzluk dolu gündemimize farklı bir bakış açısını uygulamalarla birlikte sunan, Aktif Umut kitabının yazarlarından, Chris Johnstone; insanın yaşadığı rahatsız edici durumlarda zamanımızın 3 hikayesi adıyla, şu şekilde bir sınıflandırma yapar. [1]
İlk kez yüzleştiğimiz acımız BÜYÜK ÇÖKÜŞ
Devam eden süreç AYNI TAS AYNI HAMAM
Umudumuzun bizi iyileştirdiği dönem BÜYÜK DÖNÜŞ
BÜYÜK ÇÖKÜŞ:
Çöküş kelimesi burada, bir olaydan çok süreci tarif etmek için kullanılmıştır. Ahlaki çöküş, kurumsal çöküş, toplumsal çöküş, ekonomik çöküş… v.b.
Örneğin; Koçluk bakış açısının en kıymetli şey şimdi ve burada olmaktır. Bu bakış açısıyla başlamak gerekirse, şimdi ve burada insanlık olarak karşı karşıya olduğumuz problemlerin ne ölçüde ciddi olduğunu düşünüyorsunuz?
0 en az 10 en çok olmak üzere bir puan verecek olsaydınız kaç verirdiniz?
Kendinize birkaç dakika tanıyın ve deneyin, kaygınızı/kaygılarınızı dile getirin.
Aşağıdaki iki cümle sonunu hangi sözcüklerle tamamladığınıza bakın. Ne söyleyeceğinizi bilmediğinizde cümle başlangıcını tekrarlayın ve ardından akan cümleleri görün.
- Dünyamızın durumuna baktığımda, beni kaygılandıran şeyler…..
- Beni endişelendiren şeyler….
Fark etmek, başlangıç için çok makbul bir yerdir. Sorunu isimlendirmekle kapsamlı düşünme, bütünlüklü olma gibi bir kaygıya sahip olmadan, neyle karşı karşıya olduğumuzu dile getiriyoruz.
- Çevre kirliliği ve doğal yaşamın yok edilmesi,
- Kötüleşen iklim krizi,
- Gelir eşitsizliği,
- Savaş tehdidi ve savaşın sonuçları,
- Karbon salınımı yüzünden yaşanacak sorunlar…
İlginizi çekebilir: Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması Eğitimi ve Raporlama
Bu maddeleri kendinize göre artırmanız mümkündür elbette. Avusturalya’da çıkan yangınlar sonrası gökten yağmur yağarcasına düşen kuşlar,
İzmir yangılarında yok olup giden ormanlar,
Pandemide dünya genelinde ölen 6 milyondan fazla insan vb.
Tüm bu maddeleri sıralayınca, burada yazmayıp sizin okurken sıraladıklarınızı da eklediğimizde, derin bir çaresizlik içinde hüzün kaplayabilir içimizi.
İnsanın bu perspektifi benimsemesi kadar, bu perspektifle yaşaması da zordur, zira toplumsal çöküş beklentisine girerek kırılgan hissederiz, sevdiklerimizin akıbeti bizi ürkütür.[2]
Buna tepki olarak yapılacaklar listesi oluşturarak bir eylem planı hazırlarız. Rebecca Solnit’in bir yazısında “Acil durum, alışılmış olandan ayrılma, kendini aniden yeni bir atmosfer içinde bulmadır; öyle bir durumdur ki genellikle bizden onun üstesinden gelebilmek için gerekeni yapmamızı talep eder” [3]
Pandemideki kayıplarımız çok büyük olmuş olsa da acil durum eylem planında neler olabileceğine dair birçok fikir edinmiş olduk.
Tüm bunlarla birlikte hiçbir şeyin değişmeyeceğine dair boş vermişlik ve umursamama hissini ise AYNI TAS AYNI HAMAM olarak ifade edebiliriz.
Kaygılarımızla ilgili sıraladığımız maddeleri fark etmek, içinde bulunduğumuz karmaşıklıkla yüzleştiğimizi ve bunun böyle gitmeyeceğini anlayarak Aynı Tas Aynı Hamamın sürmeyeceğini anlamamıza yardım eder.
Gereğini yaptığımızda durumun üstesinden gelmemize yardım edecek, kendimizden büyük bir şeye kök saldığımızı hissederek BÜYÜK DÖNÜŞ’e adım atabiliriz.
Atılan her adımın önemi çok büyük. Şu anda milyonlarca şirketin çevre sağlığına, sera gazı ve karbon emisyonu için önlem alması, 3 faktörlü bankacılık sisteminin gelişmesi, sınırda karbon düzenleme mekanizmasının zorunlu hale getirme çalışmaları ve daha nicesi hep bir dönüş adımı ile başlamıştır.
[1] Joanna Macy, Chris Johnstone, Aktif Umut, İstanbul 2022, Okuyan Us Yayınları
[2] Jem Bendell and Rupert Read, Deep Adaptation: Navigating the Realities of Climate Chaos (Cambridge, UK:Polity Press,2021),23
[3] Rebecca Solnit, A Paradise Built in Hell: The Extraordinary Communities That Arise in Disaster (New York: Viking, 2009), 10.
